NIEDROŻNOŚĆ PRZEWODU POKARMOWEGO

Częste powikłanie po operacji brzucha.

Niedrożność przewodu pokarmowego to stan, w którym następuje zatrzymanie procesu przemieszczania się trawionych resztek pokarmu przez przewód pokarmowy. Niedrożność przewodu pokarmowego może być pełna ? mamy wtedy do czynienia z całkowitym zatrzymaniem pasażu pokarmu i wydzielin jelitowych ? lub niepełna ? częściowe zatrzymanie przejścia przez światło jelita. Zamknięcie światła przewodu pokarmowego może nastąpić na każdym jego odcinku ? czyli może to być w obrębie przełyku, żołądka, jelita cienkiego oraz jelita grubego.

Rodzaje niedrożności przewodu pokarmowego

Niedrożność mechaniczna

Z niedrożnością mechaniczną mamy do czynienia, gdy następuje fizyczne zamknięcie światła jelita. Może do tego dojść na skutek wzrostu w świetle jelita guza, najczęściej nowotworu złośliwego, ucisku z zewnątrz wywołanego przez strukturę (najczęściej również guz nowotworowy) rosnącą w jamie brzusznej, ale poza jelitem, skręcenia jelita zamykającego w całości jego światło lub wciągnięcia jelita w guz nowotworowy wywodzący się z innego organu. Typowym stanem niedrożności mechanicznej jelita jest niedrożność spowodowana uwięźnięciem, czyli inaczej przychwyceniem w ucisku pętli jelita w obrębie przepukliny brzusznej, np. przepukliny pachwinowej, pępkowej lub pooperacyjnej. Innym klasycznym przekładem niedrożności mechanicznej przewodu pokarmowego jest także niedrożność spowodowana ciałem obcym, np. połykanymi przez przemytników woreczkami z narkotykami.

Niedrożność porażenna

Niedrożność porażenna może być wywołana przez cały szereg czynników. Do najbardziej typowej i jednocześnie najczęściej występującej niedrożności porażennej przewodu pokarmowego dochodzi po każdym zabiegu wykonywanym w jamie brzusznej. Na skutek urazu związanego z operacją, jelita niejako odruchowo zatrzymują się na pewien czas, liczony od godzin do dni w zależności od rodzaju i sposobu przeprowadzenia operacji. Pooperacyjna niedrożność porażenna trwa najkrócej po operacjach laparoskopowych oraz operacjach, w których nie wykonywano wycięcia jelita (np. laparoskopowe wycięcie pęcherzyka żółciowego), a najdłużej po rozległych operacjach jelit wykonywanych sposobem klasycznym z otwarciem jamy brzusznej. O ile niedrożność porażenna po zabiegach operacyjnych jest stanem fizjologicznym, czyli normalnym, istnieje też wiele sytuacji, w których niedrożność porażenna jest jednym z elementów choroby. Dzieje się tak np. we wszystkich stanach zapalenia otrzewnej bez względu na jej przyczynę. Stan zapalny otrzewnej, czyli cienkiej błony wyściełającej narządy w obrębie jamy otrzewnej, w tym jelita oraz ściany jamy otrzewnej od środka, wywołuje odruchowe zatrzymanie perystaltyki jelita, czyli niedrożność porażenną. Ponadto niedrożność porażenna przewodu pokarmowego może się rozwinąć w przebiegu niektórych chorób metabolicznych, jak np. w niewydolności nerek.

Niedrożność mieszana

Trzecim rodzajem niedrożności jest niedrożność mieszana, która występuje, gdy nakładają się oba wcześniej wymienione rodzaje. Przykładem jest niedrożność spowodowana lekami hamującymi perystaltykę jelit, co może prowadzić do nagromadzenia kamieni kałowych zamykających światło jelita. W późnym okresie niedrożności mechanicznej dołącza się mechanizm porażenny

Objawy niedrożności jelit

Niedrożnośc przewodu pokarmowego objawia się typowo trzema grupami objawów: bólem brzucha, wymiotami, zatrzymaniem wiatrów i stolca.

Przyczyny niedrożności jelit

ZROSTY

Najczęstszą przyczyną niedrożności jelita cienkiego (jest to stan wymagający natychmiastowej operacji), są zrosty. Najczęściej nie chodzi zresztą o błąd medyczny w trakcie dawnej operacji – powstawanie zrostów to naturalny proces, do którego może dojść po przerwaniu ciągłości tkanek – podczas gojenia się rany tworzy się blizna.

Zrosty to jedno z najpowszechniejszych powikłań po operacjach w obrębie brzucha i miednicy mniejszej ? doświadcza ich prawie połowa operowanych pacjentów. Szacuje się, że ponad 1/3 pacjentów po rozległej operacji otwartej w ciągu 10 lat od zabiegu ponownie trafia do szpitala z powodu komplikacji związanych ze zrostami.

“Jednak gdy tkanki zrastają się w nieprawidłowy (patologiczny) sposób, wówczas tworzą się zrosty. Pierwsze powstają już trzy godziny po zakończeniu operacji” ? tłumaczy dr n. med. Jacek Tulimowski, specjalista ginekolog – położnik.

W dziedzinie chirurgii ginekologicznej wiadomo, że duże zrosty tworzą się najczęściej po usunięciu torbieli jajnika, ciąży pozamacicznej, mięśniaków macicy, endometriozy (ta operacja daje największy odsetek powstawania zrostów). Powstawaniu zrostom w jamie macicy sprzyjają także cięcia cesarskie oraz zabiegi histeroskopowe. Zdaniem specjalistów, ze względu na możliwość powstawania zrostów pooperacyjnych, każdy zabieg na narządzie płciowym kobiety powinien być oceniany pod względem występowania choroby zrostowej.

“Warto to robić, bo dzięki profilaktyce przeciwzrostowej możemy oszczędzić pacjentce wiele cierpienia, ochronić przed poważnymi powikłaniami, a także zapobiec kolejnym operacjom, mającym na celu usunięcie zrostów ? a przecież każdy kolejny zabieg, to ryzyko powstania następnych zrostów i tworzy nam się błędne koło” ? zwraca uwagę dr Tulimowski.

Zrosty powstać mogą wskutek każdej operacji w jamie brzusznej, a zatem także po usunięciu wyrostka robaczkowego, zabiegach na jelicie grubym itp.

Choroba zrostowa, choć brzmi niepozornie, może być niebezpieczna. Najczęściej prowadzi bowiem do niedrożności jelit, zwłaszcza jelita cienkiego, a w większości takich przypadków konieczna jest ponowna operacja i tzw. uwolnienie zrostów. Tymczasem taka operacja jest obarczona wysokim (6-8 proc.) ryzykiem zgonu lub istotnym zwężeniem światła jelita.
Zrosty mają też negatywny wpływ na płodność kobiet. U 15-20 proc. powodują bowiem niedrożność jajowodów, zaburzenie owulacji. Są dużym utrudnieniem dla kobiet planujących zabieg in vitro.

Pacjenci, którzy nawet kilka lat temu przeszli operację w obrębie jamy brzusznej, nie powinni lekceważyć takich objawów, jak wzdęcia, silny, falowy ból brzucha, niemożność oddania stolca, zatrzymanie wiatrów, nudności i wymioty. Mogą one świadczyć o zwężeniu światła jelita wskutek zrostów.

Zrosty: czy można im zapobiegać?

Nie można w 100 proc. zagwarantować, że nie powstaną zrosty, jednak są metody, które zmniejszają ryzyko ich powstania.

Jednymi z nich są techniki endoskopowe (wobec operacji otwartej), ze względu na to, że rana pooperacyjna jest niewielka i rzadziej stosuje się szwy. Jednak nie można mówić o tym, że nie niosą one za sobą żadnego ryzyka zrostów.

“Obecnie w leczeniu operacyjnym ważne staje się rutynowe wprowadzenie środków zmniejszających możliwość tworzenia się zrostów pooperacyjnych. Tak zwane bariery mechaniczne zapobiegające powstawaniu zrostów to światowy trend w walce z chorobą zrostową. Po zakończeniu zabiegu chirurg wprowadza między operowane tkanki np. oksydowaną regenerowaną celulozę, błonę chirurgiczną z Gore-Texu lub folię fibrynową, która z czasem ulega biodegradacji. Jednak najpopularniejszą metodą jest stosowanie kwasu hialuronowego, który dzięki dużej lepkości tworzy w polu operacyjnym barierę, która uniemożliwia kontakt sąsiadujących ze sobą tkanek, a więc chroni pacjenta przed zrostami” ? wymienia lekarz.

Na temat tego, jak zabezpieczyć się przed zrostami, warto zatem porozmawiać z chirurgiem przed zabiegiem, zwłaszcza że profilaktykę przeciwzrostową powinien rekomendować każdy lekarz pacjentom, którzy mają się poddać zarówno zabiegom chirurgicznym, jak i diagnostycznym.

WGŁOBIENIE

Wgłobienie jelit to patologiczny stan, w którym część jednego odcinka jelita wsuwa się do drugiego, zwykle to część jelita cienkiego wchodzi w jelito grube. Najczęstszym miejscem wgłobienia jest okolica kątnicy. Wgłobienie jest najczęstszą przyczyną niedrożności mechanicznej przewodu pokarmowego u niemowląt.

Przyczyny wgłobienia jelit

Wgłobieniu jelit sprzyjają czynniki wrodzone – anomalie w budowie anatomicznej przewodu pokarmowego, np. zbyt długa krezka jelitowa, przeszkody w pasażu treści pokarmowej (uchyłki i polipy), nieprawidłowa budowa i kurczliwość mięśniówki jelita.

Rozróżniamy wgłobienie pierwotne, które czasami jest przypadłością wrodzoną i rzadko pojawia się później niż w trzecim roku życia. Powstaje w trakcie rozwoju jelit, ale mechanizm powstawania go nie jest znany. Z kolei wtórne wgłobienie może wystąpić w każdym wieku i wydaje się być wywołane rozwojem narośli, takich jak guz lub polip wystający do światła jelita.

Leczenie niedrożności jelit

Leczenie niedrożności jelit jest trudne. Jeżeli atak choroby poprzedza częściowa tylko niedrożność, można zapobiegać rozwojowi choroby poprzez odpowiednie nawodnienie chorego i uzupełnianie poziomu elektrolitów w organizmie. Natomiast stany ostre, spowodowane niedrożnością mechaniczną, np. skrętem jelit, wymagają interwencji chirurgicznej.

Redakcja: COCOMAC.PL

Źródło: Serwis Zdrowie | PAP | Medycyna Praktyczna | Poradnik Zdrowie

Treści z serwisu cocomac.pl mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w naszym Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie.