DIETA I AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA – ZNACZENIE W LECZENIU CUKRZYCY

Węglowodany (złożone), ćwiczenia i endorfiny

Cukrzyca charakteryzuje się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi na skutek upośledzonego działania lub wydzielania insuliny. To nie tylko choroba metaboliczna, przewlekła, związana z nieprawidłowym metabolizmem węglowodanów, ale to także zespół zaburzeń metabolicznych, które prowadzą do nieprawidłowej czynności wielu narządów i układów np. oczu, serca i nerek. Jak pisaliśmy w ostatnim artykule poświęconym otyłości, jest ona głównym czynnikiem ryzyka rozwoju cukrzycy.

Jedna choroba ? wiele odmian

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) cukrzycę dzieli się na cztery typy:

• cukrzycę typu 1 (cukrzyca pierwotna, cukrzyca wieku młodzieńczego, cukrzyca insulinozależna),
• cukrzycę typu 2 (cukrzyca wieku dojrzałego, cukrzyca insulinoniezależna, cukrzyca nabyta),
• cukrzycę ciążową,
• inne specyficzne typy cukrzycy.

Przy wartości BMI w granicach 30 ryzyko wystąpienia cukrzycy jest ponad czterokrotnie wyższe u mężczyzn i prawie szesnaście razy wyższe u kobiet w porównaniu z osobami o prawidłowej masie ciała. Jeśli BMI wynosi 35 i więcej wówczas ryzyko drastyczne wzrasta ? 42krotnie u mężczyzn i 93krotnie u kobiet,

Skupmy się na najczęściej występującej postaci cukrzycy ? czyli typu 2, stanowi ona ok. 80?90% wszystkich przypadków cukrzycy.

System naczyń połączonych

Zaburzenia wydzielania i/lub działania insuliny spowodowane cukrzycą skutkują zaburzeniem metabolizmu węglowodanów, lipidów i białek w organizmie chorego. Ale nie tylko.

U chorych na cukrzycę zdecydowanie częściej niż u osób zdrowych występuje również nadciśnienie (od 20% do 60% chorych) co przyczynia się z kolei do występowania niewydolności nerek i chorób układu sercowo-naczyniowego. Zatem utrata już kilku kilogramów nadmiernej masy ciała pozwala obniżyć ciśnienie krwi jak i cholestrol LDL i poziom trójglicerydów oraz zmniejszyć ryzyko powikłań w postaci retinopatii i nefropatii.

Dieta ? działanie terapeutyczne

Badania wskazują, że zmniejszenie masy ciała u pacjentów z cukrzycą typu 2 ma bardzo korzystne działanie terapeutyczne, gdyż wpływa na metabolizm, powodując tym samym obniżenie stężenia glukozy i hemoglobiny glikowanej

Celem diety dla osób chorych na cukrzycę jest uzyskanie optymalnego stężenia glukozy w surowicy krwi, wyrównanie zaburzeń lipidowych oraz spadek ciśnienia tętniczego krwi.

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego zadaniem leczenia dietetycznego chorych na cukrzycę jest:

• utrzymanie prawidłowego (bliskiego normy) stężenia glukozy w surowicy krwi w celu prewencji powikłań cukrzycy
• utrzymanie optymalnego stężenia lipidów i lipoprotein w surowicy krwi
• utrzymanie optymalnych wartości ciśnienia tętniczego w celu redukcji ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego
• uzyskanie i utrzymanie pożądanej masy ciała

Co jest najważniejsze?

Dieta w cukrzycy powinna być indywidualnie dobrana do pacjenta w zależności od typu cukrzycy z którą zmaga się pacjent, indywidualnych preferencji żywieniowych, wieku, płci oraz stylu życia. Jednak podstawą zasadą jest liczba posiłków (5-6 posiłków, najważniejsze, żeby nie było długich przerw) oraz aktywność fizyczna.

Wszyscy pacjenci z cukrzycą powinni być wyedukowani w zakresie ogólnych zasad prawidłowego żywienia w cukrzycy. Dlaczego? W powszechnym sposobie rozumowania panuje przekonanie, że w cukrzycy należy całkowicie wyeliminować węglowodany. Otóż nic bardziej mylnego! Węglowodany są podstawą w diecie w cukrzycy lecz ważne jest żeby były złożone (węglowodany złożone z dużych cząstek wolniej trawimy, zatem wolniejszy jest rozpad i wchłanianie z przewodu pokarmowego do krwi). Należy pamiętać, ze węglowodany to jeden z niezbędnych makroskładników diety i nie możemy go wykluczyć, nawet u chorych na cukrzycę. To właśnie węglowodany odpowiadają za pracę naszego mózgu oraz dostarczają niezbędnej energii do funkcjonowania naszego układu nerwowego, a glukoza jest paliwem do rozwoju i funkcjonowania wszystkich komórek.

Zalecenia dietetyczne w cukrzycy typu 2

• Kontroluj kaloryczność diety ? wartość energetyczna diety powinna być dostosowana indywidualnie przez dietetyka. Jeżeli masz nadwagę lub otyłość, koniecznie dąż do uzyskania prawidłowej masy ciała.
• Główne źródło węglowodanów powinny stanowić pełnoziarniste produkty zbożowe, zwłaszcza o niskim indeksie glikemicznym (np. pieczywo pełnoziarniste, makaron pełnoziarnisty, ryż brązowy, płatki owsiane, gruboziarniste kasze).
• Jedz częściej, ale mniejsze i urozmaicone posiłki o stałych porach.
• Zwiększ spożycie warzyw, które są dobrym źródłem błonnika pokarmowego i składników o działaniu antyoksydacyjnym. Szczególną uwagę zwróć na warzywa w postaci surowej. W Twojej codziennej diecie powinny się znaleźć minimum 4 porcje warzyw (1 porcja to np. jedno warzywo ogórek /pomidor / papryka lub sałatka z warzyw liściastych)
• Wybieraj te owoce, które mają niski indeks glikemiczny, np. owoce jagodowe.
• Codziennie spożywaj 2 porcje naturalnych produktów mlecznych, bez dodatku cukru, najlepiej fermentowanych, które są dobrym źródłem białka i wapnia (1 porcja to np. 1 kubek jogurtu lub kefiru).
• Ogranicz spożycie mięsa, szczególnie czerwonego. Wybieraj inne źródła białka: 1-2 razy w tygodniu mięso zamień na nasiona roślin strączkowych, 2 razy w tygodniu na ryby, zamieniaj też na jaja.
• Ogranicz spożycie tłuszczów zwierzęcych, soli, słodyczy i alkoholu.
• Pij przynajmniej 1,5 l wody dziennie. 

A co z tą aktywnością?

Wysiłek fizyczny jest ważnym elementem terapii cukrzycy typu 2. oraz jej prewencji o udowodnionej skuteczności. Klasyfikowany jest jako niefarmakologiczna metoda leczenia cukrzycy.

Regularna aktywność fizyczna jest konieczna. Tu nie ma rozgrzeszenia dla ?nie chce mi się?, ?zacznę od jutra? albo ?od następnego poniedziałku?. Ze względu na wielokierunkowe korzyści, które przynosi, wykonywanie ćwiczeń fizycznych, aktywność jest integralną częścią prawidłowego i kompleksowego postępowania w leczeniu cukrzycy. W celu uzyskania optymalnego efektu wysiłek fizyczny powinien być regularny, podejmowany co 2 -3 dni jednak najlepiej codziennie.

Dlaczego to takie ważne?

Na koniec wspomnę o ?efekcie ubocznym? stosowania wysiłku fizycznego jako terapii cukrzycy typu 2. A mianowicie ? jest on niesamowicie przyjemny. Mowa tutaj o uwalnianych w trakcie treningu endorfinach (nazywanych często hormonami szczęścia i satysfakcji). Zatem oprócz efektu terapeutycznego ćwiczeń fizycznych możemy uzyskać poprawę samopoczucia ?

Źródła:

1. ncez pl
2. apteline pl
3. Dietoterapia dr hab., inż., lek. med. Dariusz Włodarek, dr hab., inż. Ewa Lange, dr hab., inż. Lucyna Kozłowska, dr inż. Dominika Głąbska PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2015
4. Dietetyka, żywienie zdrowego i chorego człowieka, Helena Ciborowska, Anna Rudnicka, PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2017

Zdjęcie główne: Freepik

Autor:

[CP_CALCULATED_FIELDS id=”7″]