Zdrowie

POWIĘŹ – FASCYNUJĄCA TKANKA

Powięź – intrygująca tkanka miękka.

Powięź (łac. fascia) jak siatka oplata całe ciało, otacza wszystkie jego struktury, wnika do narządów. Integruje różne części organizmu, pomaga utrzymać organy na miejscu i w odpowiednim kształcie, zapewnia im właściwe środowisko, wspiera ruch, uczestniczy w reakcjach odpornościowych. Jej zaburzenia towarzyszą różnorodnym problemom zdrowotnym. Dzięki niej możemy się rozciągać i uprawiać sport.

Dolegliwe, nawet przeszywające bóle w pięcie? Tak może manifestować się zapalenie powięzi podeszwy. Powięź podeszwowa to tkanka łączna, która rozciąga się m.in. od pięty aż do palców i wspiera łuk stopy. Tak jak każda tkanka może ulec uszkodzeniu czy nadwerężeniu.

„Zapalenie powięzi podeszwy jest wyjątkowo bolesne. Kiedy ktoś wstaje z pozycji siedzącej, czy z rano z łóżka, czuje silny, palący ból, który część osób opisuje jako odczucie przebijania pięty przez gwóźdź” – mówi zajmujący się terapią tej przypadłości prof. Beth Gusenoff z University of Pittsburgh School of Medicine.

Szacuje się, że w USA problem ten dotyka 2 mln osób (na prawie 330 mln mieszkańców). Wielu na szczęście pomagają specjalne ćwiczenia, obuwie, czy zastrzyki przeciwzapalne. Niekiedy potrzebne są jednak zabiegi operacyjne. Te jednak obarczone są ryzykiem powstawania również bolesnych blizn lub osłabienia powięzi.

„Ostatnio podiatrzy (podiatria to specjalizacja medyczna w krajach anglosaskich zajmująca się diagnostyką i leczeniem patologii stóp – red.) zaczęli powstrzymywać się od przecinania powięzi podeszwy, ponieważ u niektórych ludzi powstawały blizny, które także powodowały ból. Jeśli natomiast wytnie się zbyt wiele, stopa może się zdestabilizować i zacząć opadać” – wyjaśnia prof. Gusenoff.

Dodatkową opcję leczenia może wnieść technika opracowana właśnie przez tego eksperta, wykorzystująca tkankę tłuszczową i obecne w niej komórki macierzyste.

„W tłuszczu obecne są komórki macierzyste i czynniki wzrostowe, które pomagają w zaopatrzeniu w krew, co z kolei przyspiesza gojenie przy mniejszym powstawaniu blizn. Z pomocą igły nakłuwamy powięź podeszwy, co stymuluje regenerację. W miejsce nakłucia wstrzykujemy niewielką ilość tkanki tłuszczowej pacjenta” – tłumaczy specjalista.

Ale powięź znajduje się nie tylko w stopach i nie tylko tam może powodować problemy. 

Powięź oplata całe ciało

„System powięzi składa się z trójwymiarowego kontinuum miękkich, zawierających kolagen, luźno lub gęsto upakowanych włóknistych tkanek łącznych, które przenikają ciało” – brzmi początek definicji sformułowanej przez stworzone w 2014 roku Fascia Nomenclature Committee.

Jak piszą dalej eksperci, struktura ta obejmuje m.in. powięź powierzchniową i głęboką, tkankę tłuszczową, błony włókniste, rozcięgna, ścięgna, nanerwia, torebki stawowe, różnego rodzaju błony, opony mózgowo-rdzeniowe, okostną, tkankę łączną obecną wewnątrz mięśni i na ich powierzchni.
 

„System powięzi przenika i otacza wszystkie organy, zapewnia im odpowiednie środowisko, umożliwia prawidłowe działanie wszystkim systemom w zintegrowany sposób” – w opracowanej po wielu dyskusjach definicji podają eksperci. 

Szczególną uwagę warto zwrócić na słowo „kontinuum” – opisany system tworzy bowiem całość połączonych z sobą i oddziałujących elementów. Jak natomiast podkreślają specjaliści z Foundation of Osteopathic Research and Clinical Endorsement, „Kontinuum powięzi to rezultat ewolucji doskonałej synergii między różnymi tkankami, płynami i ciałami stałymi. Powięź jest zdolna do podtrzymywania, rozdzielania, przenikania, odżywiania i łączenia wszystkich rejonów organizmu”. 

Swoją elastycznością i sprężystością zapewnia więc utrzymanie wszelkich struktur, które otacza i przenika. Mechanizmy te mogą wręcz zaskakiwać. Na przykład, jak odkryli fizjolodzy, kiedy człowiek przenosi ciężar z pięty na palce, powieź podeszwy stopy działa podobnie jak jedna z tzw. maszyn prostych – kołowrót.

Dzięki umożliwianiu „ślizgania się” tkanek, powięź pozwala na ruch. System ten jest przy tym silnie unerwiony. Dzięki temu np. oddziałuje z ośrodkowym układem nerwowym i w ten sposób m.in. pomaga wyczuwać ułożenie ciała, a nawet oddziałuje na pobudzenie organizmu i emocje. Niektóre tworzące ją komórki wpływają też na reakcje odpornościowe. 

Powięź warunkiem zdrowia

Nie dziwi więc, że zaburzenia powięzi mogą powodować znacznie więcej kłopotów, niż tylko ból pięty. Pojawić się mogą m.in. inne chroniczne bóle i ograniczenia ruchu różnych części ciała, w tym mięśniowo-powięziowy zespół bólowy, który cechuje się m.in. obecnością szczególnie wrażliwych tzw. punktów spustowych. Towarzyszy mu też często sztywność mięśni, zmęczenie, bóle głowy, zaburzenia postawy ciała.

W leczeniu stosuje się różne metody, w tym laseroterapię, specjalne nakłuwanie wrażliwych punktów, stymulację elektryczną, ultradźwięki, a także rozciąganie i masaże. Zachodzące w powięzi procesy uczestniczą też np. w powstawaniu zrostów i chronicznego bólu po operacjach. Problemy z nią towarzyszą przy tym wielu chorobom, w tym niewydolności serca, przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, fibromialgii, cukrzycy. Do najgroźniejszych stanów należy martwicze zapalenie powięzi. To infekcja, która może się szybko rozprzestrzeniać, powodując martwicę powięzi i otaczających ją tkanek. Życie chorych jest w tym przypadku zagrożone i są oni poddawani agresywnemu leczeniu, które obejmuje m.in. jak najszybsze usunięcie martwych tkanek.

Na szczęście przypadłość ta jest relatywnie rzadka – w  zachodniej Europie dotyka ok. 1 osobę na 100 tys. rocznie. Na co dzień natomiast warto pamiętać, że powięź, podobnie jak większość tkane nie lubi bezruchu, ale także przeciążenia. Tych, którzy lubią się ruszać, może zainteresować dostępny już w wielu miejscach specjalny trening powięzi.

Źródło informacji: Serwis Zdrowie

Ilustracja: Cocomac | AI

OD REDAKCJI

Większość z nas widziała sportowców trenujących parkour, skaczących z wysokości dwu- lub trzypiętrowego budynku, padających i jednocześnie robiących obrót (Roll), następnie płynnie przechodzących do biegu. Dlaczego ich stawy nie zostają zmiażdżone pod wpływem takiego skoku? Oprócz zmniejszenia siły uderzenia poprzez Roll, czyli zamianę energii kinetycznej w ruch obrotowy, siła wewnętrzna (z mięśni) i siła zewnętrzna (grawitacja i reakcja podłoża) są przekazywane i rozpraszane w ciele głównie przez sieć powięziową (o ile siła nie jest zbyt duża). Powięź pomaga zapobiegać lub minimalizować zlokalizowane naprężenia w konkretnym mięśniu, stawie lub kości, a także pomaga wykorzystać pęd wytworzony przez działające siły, głównie dzięki swoim właściwościom lepkosprężystym. Chroni to integralność ciała, jednocześnie minimalizując ilość energii zużywanej podczas ruchu.

Prawo Davisa mówi, że tkanka miękka, w strukturze powięzi, przebudowuje się (staje się sztywniejsza i gęstsza) wzdłuż linii naprężeń (Clark, Lucett i Corn 2008). Może to mieć krótkoterminowe korzyści i długoterminowe niekorzystne skutki. Kiedy ćwiczymy ruch w sposób powtarzalny, tkanka miękka przemodeluje się w kierunku pożądanego ruchu, dzięki czemu tkanka stanie się silniejsza w radzeniu sobie z siłami w tym konkretnym kierunku. Długotrwałe powtarzanie może sprawić, że powięź będzie sztywniejsza wzdłuż linii naprężenia, ale słabsza w innych kierunkach, co skutkuje wyższym prawdopodobieństwem rozdarć w samej powięzi lub unieruchomieniem okolicznych stawów podczas poruszania się w różnych kierunkach. To samo można powiedzieć o powtarzającym się bezruchu, takim jak siedzenie lub stanie, przez długie okresy w ciągu dni, miesięcy i lat.

Badanie z 1995 roku pokazuje, że w strukturze powięzi naprężenie mechaniczne (ćwiczenie) może wywoływać przerost więzadła. (Fukuyama i in. 1995). Nowe badania wykazują zdolność systemu powięzi do samoleczenia się po rozerwaniu. Jedno z takich badań wykazało, że niektóre osoby z uszkodzonym więzadłem krzyżowym przednim (ACL) były w stanie powrócić do pełnej funkcjonalności bez zabiegu operacyjnego i że ACL całkowicie się zregenerowało (Matias i in. 2011). Gdy zdobywamy nową wiedzę, możemy wprowadzać nowe rodzaje technik rehabilitacyjnych, a także zmiany w tym, co do tej pory uważaliśmy za idealną formę niektórych ćwiczeń.

W powięzi stwierdzono występowanie Miofibroblastów, które w mięśniach gładkich umożliwiają wystąpowanie skurczów (Schleip i in. 2005). W obrębie tkanki powięziowej zidentyfikowano również liczne mechanoreceptory (narządy ścięgnowe Golgiego, receptory Ruffiniego, receptory pacinokształtne, przypominające ciałka Paciniego).  Mogą one przyczyniać się do skurczów mięśni gładkich i komunikować się z ośrodkowym układem nerwowym w zakresie wielkości sił ścinających w tkance łącznej (Myers 2011). Uważa się, że kurczenie się powięzi wspomaga stabilność i wydatkowanie energii. Potrzebne są dalsze badania, aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób powięź i mięśnie współpracują ze sobą.

Powięź może działać niezależnie od ośrodkowego układu nerwowego. Jest ona zawsze „pod napięciem”, dopóki występuje grawitacja. To bierne napięcie wstępne zostało nazwane spoczynkowym napięciem mięśniowo-powięziowym ? które Myers omawia, stosując zasadę tensegrity (Alfonse i in. 2010; Myers 2001). Napięcie mięśniowo-powięziowe zapewnia poziom stabilizacji, który pomaga w utrzymaniu naszej postawy i pozwala nam wykonywać ruchy, takie jak wsiadanie i wysiadanie z samochodu, bez myślenia o nich.

Ponieważ tkanka łączna ma 10 razy więcej proprioceptorów niż mięśnie (Myers 2011), macierz powięziowa pomaga nam reagować na otoczenie szybciej niż może zareagować świadomy umysł, niezależnie od tego, czy niespodziewanie schodzimy z krawężnika, reagujemy na przeciwnika w sporcie, czy wyciągając rękę z gorącego pieca.

To napięcie wstępne może również dać nam możliwość utrzymania postawy przy mniejszym zmęczeniu i napięciu powięziowym w porównaniu z ciągłą aktywacją mięśni i wydatkowaniem energii.

Niektórzy twierdzą, że na powięź może mieć wpływ nasz nastrój . W swojej książce The Endless Web: Fascial Anatomy and Physical Reality (North Atlantic 1996) R. Louis Shultz i Rosemary Feitis omawiają, w jaki sposób nasze emocje są kumulowane w ciele, w tym w tkance łącznej.

„Fizyczna reakcja na emocje następuje poprzez tkankę miękką” – piszą„Powięź to ciało emocjonalne . . . W optymalnej sytuacji uczucia są odczuwane w całym ciele – emocje podróżują przez sieć powięziową. Następnie interpretujemy fizjologiczne odczucia jako złość, przywiązanie, miłość, zainteresowanie i tak dalej. . . . Powodem, dla którego Twoja szyja nie może się wyprostować i wyciągnąć może być uraz spowodowany ciągłym znęcaniem się w dzieciństwie. Ćwiczenia fizyczne tylko częściowo rozwiążą ten problem, jeśli nie uzna się, że może on mieć emocjonalne podłoże”.

Korzystając z tej koncepcji, można rozwinąć holistyczne podejście do zrozumienia postawy i ruchu ? podejście, które postrzega je nie tylko jako fizyczne, ale także emocjonalne i psychologiczne. Powięź może stać się sztywniejsza i mniej posłuszna, gdy pacjent jest przygnębiony, niespokojny i przestraszony (Shultz i Feitis 1996; Lowe 1989). Fizjoterapeuci czy masażyści widzą to, gdy klienci pojawiają się u nich po nieudanym dniu. Nastrój ma duży wpływ na postawę, ruch i propriocepcję. Być może poprawa nastroju może poprawić stan fizyczny poprzez trening sieci powięziowej.

W treningu sportowym im więcej dowiadujemy się o naszej tkance łącznej, tym lepiej możemy ją zintegrować z innymi układami ciała (mięśniowym, nerwowym, szkieletowym) i zyskać lepszy wgląd w ruch i wydajność. Wykorzystanie taśm mięśniowo-powięziowych w naszym treningu może dać nam odpowiedź na pytanie, jak zmaksymalizować naszą zdolność do ograniczenia użytej siły, oszczędzania energii i budowania wytrzymałości, jednocześnie poprawiając mobilność i siłę wielu stawów. Trening ciała jako całości w trzech wymiarach, w przeciwieństwie do treningu ciała, podzielonego na segmenty, może być brakującym ogniwem w programach ćwiczeń osób, które chcą utrzymać lub poprawić integralność swojego ciała. Może również pomóc nam zrozumieć ból w ciele i słabości strukturalne. Pomyśl o tych taśmach jak o łańcuchu kinetycznym. Jedno „zdarzenie” zachodzące w obszarze tego łańcucha kinetycznego wpływa na pozostałe. Rozumiejąc tę kinetyczną linię wydarzeń, możesz lepiej zrozumieć kontuzje, ograniczenia ruchu i celować w słabsze obszary, aby zwiększyć wydajność. Pomyśl o tym, jak napięte ścięgna podkolanowe i łydki mogą powodować ból w dole pleców, a nawet coś takiego jak zapalenie powięzi podeszwowej. 

Według Thomasa Myersa najważniejsze taśmy anatomiczne to:

  • taśma powierzchowna tylna (biegnie tyłem ciała, od palców stóp po czoło),
  • taśma powierzchowna przednia (analogicznie do tylnej, obejmuje niemal cały przód ciała),
  • taśma boczna (biegnie od stopy zewnętrzną stroną nogi przez bok tułowia aż do okolicy ucha),
  • taśma spiralna (zaczyna się przy tylnej części czaszki, krzyżuje wokół żeber i od boku biodra schodzi do stopy, przechodzi pod nią, po czym tylno-boczną częścią nogi i wzdłuż kręgosłupa wraca niemal w to samo miejsce),
  • taśmy kończyny górnej (powierzchowne przednia i tylna oraz głębokie przednia i tylna)
  • taśmy funkcjonalne (przednia i tylna, znajdują się głównie w obrębie tułowia, ramion i ud),
  • taśma głęboka przednia (najbardziej ?trójwymiarowa?, najtrudniejsza do opisania liniowo, biegnąca przez całe ciało).

Teoria taśm mięśniowo-powięziowych porządkuje i analizuje wiedzę na temat działania ciała w ruchu, ale nie próbuje jej ograniczać do konkretnych, zamkniętych ram. W związku z tym jest ona podstawą do pracy nad zaburzeniami (napięciem, błędnym ułożeniem czy wzorcem), którą zajmuje się terapia powięziowa, ale stanowi też punkt wyjścia do dalszego badania tematu.

Źródła:

Marieb, Elaine Nicpon; Hoehn, Katja (2007). Human anatomy & physiology. Pearson Education. p. 133. ISBN 978-0-321-37294-9.

Ideafit.com/fitness-library/eight-fascinating-facts-about-fascia

Hedley, Gil (2005). The Integral Anatomy Series Vol. 1: Skin and Superficial fascia

bardomed.pl/blog/porady-eksperta/terapia-powieziowa-i-koncepcja-tasm-miesniowo-powieziowych/

New Since

Autor: Maciej Bawolski | cocomac.pl

Treści z serwisu cocomac.pl mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w naszym Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie.
Opinie i poglądy opublikowane na portalu cocomac.pl są wyłącznie opiniami i poglądami ich Autorów. Nie należy ich utożsamiać z poglądami redakcji. Również opinie wyrażane w publikowanych informacjach nie odzwierciedlają poglądów redakcji i wydawcy, a mają charakter informacyjny.
Widzisz błąd w artykule, niedziałający link? Poinformuj nas o tym poprzez formularz kontaktowy lub mailem! Dziękujemy.

TO TEŻ CIEKAWE:

INFEKCJE INTYMNE

Nie lekceważ infekcji intymnych! Takie infekcje są zazwyczaj bardzo uciążliwe: powodują olbrzymi dyskomfort, wpływają na nasze życie intymne, nierzadko są…

JAJKO SKARBEM NATURY

Jajko daje prezenty dla zdrowia Jajka to prawdziwy skarb natury: zawierają niemal wszystkie kluczowe dla człowieka witaminy i mikroelementy oraz…

IRINA SHAYK I ZARA

Kapsułowa kolekcja „A NEW SENSUALITY”, którą reklamuje Irina Shayk. Po ikonach lat 90., Kate Moss i Natalii Vodianovej, kolejna supermodelka…

ARCHITEKTURA – Z KOSMOSU NA ZIEMIĘ

Samowystarczalna ekologiczna architektura inspirowana rozwiązaniami dla kosmosu. Technologie tworzone pierwotnie do użytku w kosmosie nie raz znajdowały zastosowanie na Ziemi.…

POWRÓT RYSIA

Rysie Horaj i Skalny świetnie sobie radzą po powrocie do natury Horaj i Skalny, osierocone młode rysie, które nabrały sił…

SWOBODNY KWARK POWABNY

ALICE wykazuje, że swobodny kwark powabny ma masę. Masz problem, żeby dowiedzieć się, ile tak naprawdę ważysz, bo waga w…

„GRECKIE POMPEJE”

Starożytne miasto Akrotiri odkryte pod wulkanicznym pyłem. Jakub Jagodziński Akrotiri bywa nazywane ?greckimi Pompejami?, gdyż podobnie jak rzymskie miasto, zostało…

SENIOR CZĘSTO NIEDOŻYWIONY

Triki na dobrą dietę dla seniora. Seniorzy mają specjalne potrzeby żywieniowe, które wynikają z procesu starzenia się, ograniczenia sprawności fizycznej,…

ZMANIPULOWAĆ MOŻNA KAŻDEGO

Zmanipulować można każdą osobę, wykształcenie ani iloraz inteligencji nie mają większego znaczenia – przekonuje w rozmowie z PAP prof. Dariusz…

KIEDY DO PSYCHIATRY, A KIEDY DO PSYCHOLOGA

Bezsenność, niemożność odczuwania radości, poprawianie nastroju za pomocą używek, ataki paniki, nadmierna podejrzliwość, apatia, wybuchy gniewu i złości, problemy z…

TRAMWAJ NA CYFROWYCH SZYNACH

Shanghai Electric rozpoczyna testy pierwszej w Chinach linii tramwajowej opartej na szynach cyfrowych wyposażonej w system iDRT SZANGHAJ, 2 luty…

DIETA OCZYSZCZAJĄCA Z TOKSYN

Dieta oczyszczająca z toksyn ? czy istnieje? Media od dawna lansują różnego rodzaju modne diety oczyszczające, obiecując ekspresowy detoks, odkwaszenie…

ROZWÓJ DZIĘKI FRAKTALOM

Prof. Katunin: znajomość fraktali pozwoliła rozwinąć ważne technologie i przysłużyła się rozrywce. Geometryczne obiekty, jakimi są fraktale, dawniej zwano ?matematycznymi…

BUDOWANIE ODPORNOŚCI ORGANIZMU A DIETA

Jak dietą wpływać na odporność organizmu Zarówno niedożywienie, jak i przekarmienie osłabiają działanie naszego układu immunologicznego. Sprawdź, co konkretnie powinno…

JAK SIĘ SKUTECZNIEJ UCZYĆ

Jak się lepiej uczyć? Kilka trików. Ręka do góry – kto lubił, albo lubi chodzić do szkoły! Kto lubi spędzać…

SOJA

Aleksandra Bartoś ? Dietetyk – Warszawa. Czy soja jest zdrowa? Soja jest obecnie jednym z produktów spożywczych budzących niemałe kontrowersje…

WODÓR, WODÓR I JESZCZE RAZ WODÓR

Wodór jako lekarstwo na wysokie ceny energii i węgla ? RoadShow 2023 #OswajamyWodor. Przydomowe stacje tankowania wodoru, wodorowe pompy ciepła,…

JAGODY  KAMCZACKIE

Dlaczego warto jeść jagody kamczackie? Powiedzieć, że jagody kamczackie są owocami o dużej wartości odżywczej, to jakby nic nie powiedzieć.…

WYDRUKUJ SOBIE SCHABOWEGO

Prof. Majewska: drukowana żywność to już nie fantastyka naukowa, ale rzeczywistość. Naukowcy pracują nad nowymi zastosowaniami druku 3D do produkcji…

PIWNICZNA-ZDRÓJ

Piwniczna-Zdrój zaprasza W Beskidzie Sądeckim, w dolinie rzeki Poprad, pomiędzy pasmami Radziejowej i Jaworzyny Krynickiej leży Piwniczna-Zdrój, miasto-uzdrowisko. Zachwycająca pod…

ORYKS ARABSKI URATOWANY

Dusza pustyni: Jak uratowano oryksa arabskiego przed groźbą wymarcia. Oryks arabski został sklasyfikowany jako wymarły na wolności, ale teraz stada…

ZARAŻASZ SWOJEGO PSA ZIEWANIEM

Psy częściej zarażają się ziewaniem od właścicieli 25 badanych przez Teresę Romero i jej kolegów z Uniwersytetu w Tokio psów…

JAK SIĘ UBRAĆ NA WESELE

PORADNIK DLA OJCA PANA MŁODEGO/ PANNY MŁODEJ. Jan Adamski Ojcowie panny młodej i pana młodego odgrywają podczas ślubu i wesela…

K-POP STARS FESTIVAL

Warszawa środkowoeuropejską stolicą K-POP. W dniach 7-9 lipca 2023 w Warszawie odbędzie się pierwsza edycja jednego z największych w skali…

KRĘGOSŁUP – DLACZEGO BOLI

Kręgosłup ? dlaczego boli i jak sobie pomóc Badania wskazują na genetyczne predyspozycje do kłopotów z kręgosłupem, ale pokazują też…

ELEKTRYCZNY OSOBISTY OCZYSZCZACZ POWIETRZA

Wyjątkowy osobisty oczyszczacz powietrza LG PuriCare?. Firma LG wprowadziła na rynek osobisty oczyszczacz powietrza LG PuriCare?. To rewolucyjne rozwiązanie budzi…

DIETA KETOGENNA A PADACZKA

Dieta ketogenna, czyli tłuszczem w padaczkę. Dieta ketogenna ma pewną popularność jako metoda odchudzania, ale lekarze są co najmniej sceptyczni…

POZYTYWNA STRONA STRESU

Stres szkodliwy, ale czasami przynosi pożytki. Stres obecnie nie ma dobrej prasy. Słusznie uznawany jest za czynnik, który w połączeniu…

H&M ESSENTIALS CORE

Nowa kolekcja H&M ESSENTIALS. Ponadczasowe wzornictwo. Wysoka jakość. Doskonałe dopasowanie. To kluczowe elementy linii H&M ESSENTIALS, obejmującą podstawowe elementy garderoby.…

CAR OF THE YEAR POLSKA 2021

Kia Sorento zdobywa tytuł Car of The Year Polska Poznaliśmy zwycięzcę polskiej edycji konkursu Car of the Year 2021. Za…

WILK NIE POGARDZI BOBREM

Badania w Wigierskim Parku Narodowym: wilki nierzadko polują na bobry. Większości ludzi wilki kojarzą się z drapieżnikami polującymi na jelenie,…

MIGRACJE W XXI WIEKU

Katastrofy klimatyczne wywołują już ponad trzykrotnie więcej przesiedleń niż konflikty. Od 2008 r. ponad 318 mln ludzi na całym świecie…

DLACZEGO SIĘ KŁÓCIMY

Kłótnie w związku: zwykle świadczą o tym, co bardzo ważne i niedostrzeżone Kłótnie nie zawsze są złe. Często oznaczają, że…

DAMA Z WACHLARZEM GUSTAVA KLIMTA

Obraz Klimta po 100 latach znowu w wiedeńskim Belwederze Portret ?Dama z wachlarzem? jest jednym z ostatnich obrazów namalowanych przez…

ZDROWE JELITA

Nie tylko dieta. Jak zadbać o zdrowie jelit Trawią i wchłaniają pokarm, zatem oczywiste jest, że dla ich zdrowia istotna…

GROŹNE ODWODNIENIE KIEROWCY

Odwodnienie śmiertelnym zagrożeniem kierowcy. Nie wszyscy zdają sobie sprawę z fatalnych konsekwencji odwodnienia kierowcy. Zanim wyruszysz w podróż na długi…


[CP_CALCULATED_FIELDS id=”7″]

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Ta strona używa Akismet do redukcji spamu. Dowiedz się, w jaki sposób przetwarzane są dane Twoich komentarzy.

error

Jeżeli artykuł Ci się podoba, to prosimy udostępnij go innym. :)

Przejdź do treści